1. Sterrenstad

Kuipers en de Kosmos

Dit is een verhaal over dromen. Het verhaal van de kleine André Kuipers, een jongetje met een bril uit Kattenburg, die geïnspireerd door de sciencefiction-boekjes die hij van zijn oma kreeg, er alles aan deed om zijn droom in vervulling te laten gaan. De aarde zien, vanuit de ruimte. In Kuipers en de Kosmos vertelt André zelf zijn onwaarschijnlijke verhaal. Hij neemt je mee op een onvergetelijke reis die begint in Sterrenstad, het legendarische trainingscentrum voor kosmonauten, buiten Moskou, waar Yuri Gagarin zelf zijn opleiding volgde.

Dit is een podcast van BNR & Quest. Je vindt alle afleveringen in de BNR app, of wekelijks twee afleveringen via alle bekende platformen. Zweef nog even verder met Andre door de ruimte met zijn wekelijkse column op Quest.nl.

In acht afleveringen hoor je hoe je als Nederlander astronaut wordt, hoe de loodzware training eruit ziet, hoe het voelt om in een raket door de dampkring te gaan. André vertelt je alles over het wonderbaarlijke leven aan boord van het Internationale Ruimtestation, waar hij als enige Nederlander twee keer verbleef. Wat doet het met je om de zon zestien keer per dag op te zien komen en weer neer te gaan? Hoe bereid je jezelf, en je gezin, voor op het idee dat je misschien nooit meer terug komt? En hoe voelt het om de aarde te zien vanuit de uitkijkkoepel in het ISS? Laat je meevoeren in het verhaal van André, verteld op een manier zoals je het nog nooit hebt gehoord. In André’s eigen woorden kom je dichterbij een raketlancering, het ISS, Sterrenstad en het oneindige heelal dan je ooit geweest bent.

Sterrenstad

Bij een driedelige training in Sterrenstad bij Moskou, voorafgaand aan zijn tweede ruimtevlucht, moet astronaut André Kuipers allemaal modules onder de knie krijgen die bij zijn eerste vlucht geen enkel belang hadden. Naast de grote hoeveelheid software die is geïnstalleerd, staan er ook volkomen nieuwe experimenten op het programma, zegt hij in de podcast 'Kuipers in de Kosmos'. ‘En sommige dingen zijn verlopen, dus eigenlijk kun je helemaal opnieuw beginnen.’

Over de samenwerking met de Russen met wie hij werkte is Kuipers eigenlijk best te spreken. ‘Als ze voelen dat je gemotiveerd bent en je je als één van hen voelt, zijn ze heel prettig en loyaal en regelen ze alles voor je.’ En het is een zeer internationaal gezelschap, met onder meer Japanners, Europeanen en Amerikanen die samen moeten werken met Russische kosmonauten.

De ruimtevaart is heel erg verbonden met Sterrenstad, onder de rook van Moskou. Daar begon het ooit met Youri Gagarin, de eerste mens in de ruime. In Sterrenstad is ook het trainingscentrum, midden in de bossen, omringd door forse muren. ‘Er zijn eigenlijk twee delen: leefgedeeltes met musea, restaurants en woonflats en het afgesloten deel dat het echte trainingscentrum herbergt en de simulatoren huisvest voor ruimtestation ISS en de Sojoez-ruimtecapsule.

Tijdreis door de oude Sovjet-Unie

Het is allemaal vergane glorie, met losse tegels en kapotte wc’s, en daar vindt in feite alles plaats in voorbereiding op het vertrek naar ruimtestation ISS. ‘Toen ik er voor het eerst kwam, dacht ik: waar ben ik in beland. Je zit in een soort tijdreis van de oude Sovjet-Unie. In het begin kreeg hij veel theorielessen van vaak oudere officieren in burger, over alle systemen: hoe werkt de radio, hoe werken de koppeling en de motoren? ‘Ze weten alles perfect, maar ze leggen het uit met krijtjes op het bord, met schoolplaten en alles in het Russisch.’

De voormalige militaire basis is voor Kuipers inmiddels een ‘zeer bijzondere plek’ geworden. ‘Sterrenstad ligt in zeer onherbergzaam gebied, met zo’n min 30 graden in de winter en plus 30 graden in de zomer. Zodra je de taal een beetje kent, krijg je een goede band met de instructeurs.’ Van alle behoorlijk intensieve trainingen was er eentje volgens Kuipers duidelijk het zwaarst: Russisch leren, om met iedereen direct te kunnen communiceren. ‘Ja, dan ben je in de veertig en moet je opeens een hele nieuwe taal gaan leren.’

Hoogwaardigheidsbekleders

Want ga er maar aanstaan: vierhonderd sessies in het Russisch en wel honderd examens. En allerlei hoogwaardigheidsbekleders, van officieren tot instructeurs en hoge functionarissen van de fabrieken, die elkaar vliegen afvangen, voorafgaand aan ‘het praktijkwerk’ in de centrifuge. ‘80 procent van de training bestaat uit het oplossen van problemen die hopelijk helemaal niet gaan gebeuren. Je moet ermee spelen en als je het fout doet gebeurt er niks, op het droge.’

Hoe anders is dat als de werkelijke lancering praktisch letterlijk voor de deur staat. Toen bleek pas hoe nuttig het was geweest om al die uren in Sterrenstad in je bagage te hebben. Uit angst voor drukverlies in de heliumtanks wilden de astronauten niet dat de kleppen van de systemen in de Sojoez voortijdig opengezet werden. ‘Maar dan krijg je wel nieuwe procedures, en moet je alles wat je geleerd hebt in feite overboord gooien. Dan is het wel handig dat je het systeem begrijpt. En áls je dat eenmaal begrijpt, zodra je het weet en ziet hoe het werkt wordt het eigenlijk wel een leuk spel, met een nieuwe taal en nieuwe termen.’

Uiteindelijk was Kuipers klaar om te vertrekken richting lanceerplek, in zijn geval Kazachstan. Ondanks al het geleerde speelde een lichte faalangst Kuipers enigszins parten. ‘Als ik iets fout doe krijgt de commandant op zijn kop en wordt misschien de hele bemanning vervangen. Je bent bang om blunders te maken, omdat er zoveel van afhangt, ook je eigen reputatie. Dat is eigenlijk de grootste angst. Als dat niet gebeurt, geeft dat een heel prettig gevoel. Dan kun je tevreden zijn.’

Over Kuipers en de Kosmos

Dit is een verhaal over dromen. Het verhaal van de kleine André Kuipers, een jongetje met een bril uit Kattenburg, die geïnspireerd door de sciencefiction-boekjes die hij van zijn oma kreeg, er alles aan deed om zijn droom in vervulling te laten gaan. De aarde zien, vanuit de ruimte. In Kuipers en de Kosmos vertelt André zelf zijn onwaarschijnlijke verhaal. Hij neemt je mee op een onvergetelijke reis die begint in Sterrenstad, het legendarische trainingscentrum voor kosmonauten, buiten Moskou, waar Yuri Gagarin zelf zijn opleiding volgde. In acht afleveringen hoor je hoe je als Nederlander astronaut wordt, hoe de loodzware training eruit ziet, hoe het voelt om in een raket door de dampkring te gaan. André vertelt je alles over het wonderbaarlijke leven aan boord van het Internationale Ruimtestation, waar hij als enige Nederlander twee keer verbleef. Wat doet het met je om de zon zestien keer per dag op te zien komen en weer neer te gaan? Hoe bereid je jezelf, en je gezin, voor op het idee dat je misschien nooit meer terug komt? En hoe voelt het om de aarde te zien vanuit de uitkijkkoepel in het ISS? Laat je meevoeren in het verhaal van André, verteld op een manier zoals je het nog nooit hebt gehoord. In André’s eigen woorden kom je dichterbij een raketlancering, het ISS, Sterrenstad en het oneindige heelal dan je ooit geweest bent. Abonneer je nu op Kuipers en de Kosmos, en mis geen aflevering.

Over André

Het ruimtevaartavontuur van André Kuipers (1958) begon toen hij twaalf was en sciencefictionboekjes kreeg van zijn oma. Hij wist het zeker: ooit zal ik zelf de aarde vanuit de ruimte bekijken. Zijn hele carrière stond in het teken van de ruimtevaart. Na een studie geneeskunde werd hij keuringsarts bij de Koninklijke Luchtmacht, waar hij onderzoek deed naar ruimtelijke desoriëntatie bij vliegers en ruimteziekte bij astronauten. Daarna ging hij aan de slag als arts en wetenschappelijk onderzoeker bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. In 1998 werd hij door de ESA geselecteerd als astronaut en opgenomen in het Europese astronautencorps. Na ajren van training vloog hij in 2004 zijn eerste missie naar het ISS. Die missie duurde elf dagen. Zijn tweede missie, zeven jaar later, was een stuk langer. Toen bleef hij 193 dagen in de ruimte. Sinds zijn terugkomst maakte hij onder meer theatervoorstellingen televisieprogramma’s over de ruimtevaart. Op 4 oktober 2024 gaat zijn film Beyond in de Ziggo Dome in première. Beyond toont André de oneindige schoonheid van onze aarde, gezien vanuit de ruimte door de ogen van een astronaut. Beyond is vanaf 10 oktober in heel Nederland in de bioscoop te zien.

Over de makers

Kuipers en de Kosmos is een podcast van BNR en Quest, gemaakt door André Kuipers en Connor Clerx.

Redactie: Diederik de Groot, Sander Koenen

Interviews en montage: Connor Clerx

Muziek en sounddesign: Gijs Friesen en Connor Clerx

Mixage: Gijs Friesen

Eindredactie: Manon van der Knaap-Hartig

Krijg je geen genoeg van André’s verhalen over de ruimtevaart? Lees dan ook zijn column in Quest.

See omnystudio.com/listener for privacy information.